اقتصاد قزاقستان در سال ۲۰۲۳ چگونه است؟

قزاقستان، با جمعیتی بالغ بر 19 میلیون نفر، دومین کشور بزرگ آسیای مرکزی است. این کشور با منابع طبیعی غنی، از جمله نفت، گاز، زغال سنگ و مواد معدنی، دارای پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی است.

در سال‌های اخیر، اقتصاد قزاقستان رشد قابل توجهی داشته است. نرخ رشد اقتصادی این کشور در سال 2022 به 3.8 درصد رسید. این رشد عمدتاً ناشی از افزایش قیمت نفت و گاز، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و بهبود عملکرد بخش کشاورزی بوده است.

با این حال، اقتصاد قزاقستان با چالش‌هایی نیز روبرو است. این چالش‌ها شامل فساد، عدم شفافیت در اقتصاد و نابرابری درآمد هستند.

در این مقاله، به بررسی وضعیت کلی اقتصاد قزاقستان، مهمترین بخش‌های اقتصاد این کشور، وضعیت تجارت خارجی و چشم‌انداز اقتصاد قزاقستان در آینده خواهیم پرداخت. همچنین به بررسی فرصت‌های اقتصادی برای ایران در قزاقستان و چگونگی تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و قزاقستان خواهیم پرداخت.

وضعیت کلی اقتصاد قزاقستان در سال 2023 چگونه است؟

بر اساس گزارش بانک جهانی، اقتصاد قزاقستان در سال 2023 پس از کاهش رشد اقتصادی در سال 2022 به دلیل همه‌گیری کووید-19 و شوک قیمت نفت، به طور متوسط در حال بهبود است. رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سال 2023 3.5 درصد و در سال 2024 4 درصد پیش بینی می شود که عمدتاً توسط بخش هیدروکربن ها با افزایش تولید نفت هدایت می شود.

اقتصاد قزاقستان تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی و خارجی قرار دارد. برخی از عوامل داخلی عبارتند از:

سطح تورم که به دلیل افزایش دستمزدها در بخش ها و اقدامات مالی مرتبط با بحران به بالاترین سطح خود از اواخر دهه 1990 رسیده است. تورم بالا قدرت خرید مصرف کنندگان را از بین می برد و رقابت پذیری صادرات را کاهش می دهد.

کیفیت مخارج عمومی، که برای حمایت از بهبود اقتصادی و توسعه بلندمدت باید کارآمدتر و شفاف‌تر باشد. دولت چندین بسته محرک را برای کاهش اثرات همه‌گیری و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر اجرا کرده است، اما این اقدامات باعث افزایش کسری مالی و بدهی عمومی نیز شده است.

سرعت اصلاحات ساختاری، که برای تنوع بخشیدن به اقتصاد به دور از وابستگی آن به نفت و گاز، بهبود محیط کسب و کار، افزایش سرمایه انسانی و تقویت نوآوری ضروری است. قزاقستان در اجرای اصلاحات در زمینه هایی مانند دیجیتالی شدن، مدیریت عمومی و حفاظت اجتماعی پیشرفت هایی داشته است، اما برای رسیدگی به چالش های باقی مانده به تلاش های بیشتری نیاز است.

برخی از عوامل خارجی عبارتند از:

تقاضا و قیمت نفت و گاز که منابع اصلی درآمدهای صادراتی و درآمدهای مالی قزاقستان است. بازار جهانی نفت به دلیل همه‌گیری، تنش‌های ژئوپلیتیکی و نگرانی‌های زیست‌محیطی بی‌ثبات بوده است. بهبود مستمر تقاضا و قیمت نفت، چشم انداز رشد قزاقستان را تقویت می کند، در حالی که کاهش شدید خطرات قابل توجهی را به همراه خواهد داشت.

عملکرد اقتصادی و سیاست های شرکای تجاری عمده، به ویژه روسیه و چین. قزاقستان از طریق تجارت، سرمایه گذاری، حواله ها و پیوندهای زیرساختی با این کشورها یکپارچه شده است. هر گونه کندی یا اختلال در این بازارها می تواند اثرات منفی بر اقتصاد قزاقستان داشته باشد.

شرایط مالی جهانی و تمایل سرمایه گذاران که بر در دسترس بودن و هزینه تامین مالی خارجی برای قزاقستان تاثیر می گذارد. قزاقستان در سال‌های اخیر توانسته است به بازارهای سرمایه بین‌المللی با شرایط مطلوب دسترسی پیدا کند، اما اگر شرایط مالی جهانی به دلیل افزایش تورم، نرخ‌های بهره یا خطرات ژئوپلیتیکی سخت‌تر شود، می‌تواند تغییر کند. معکوس شدن ناگهانی جریان سرمایه می تواند بر نرخ ارز و ذخایر خارجی فشار وارد کند.

مطلب مرتبط : درباره اقتصاد ازبکستان در سال ۲۰۲۳ چه می دانیم ؟

مهم ترین بخش های اقتصاد قزاقستان کدامند؟

مهم ترین بخش های اقتصاد قزاقستان، بخش کشاورزی، بخش صنعت و بخش خدمات است. این بخش ها به تولید ناخالص داخلی (GDP) کمک می کنند و اشتغال و درآمد را برای جمعیت فراهم می کنند.

بخش کشاورزی حدود 5 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد و حدود 18 درصد از نیروی کار را به کار می گیرد. عمده محصولات کشاورزی گندم، جو، پنبه، برنج، دانه های روغنی، میوه ها، سبزیجات، گوشت، شیر، تخم مرغ و پشم است. این بخش با چالش هایی مانند بهره وری پایین، تغییرات آب و هوایی، کمبود آب و تخریب زمین مواجه است. دولت برای حمایت از توسعه این بخش برنامه های مختلفی از جمله یارانه، اعتبار، بیمه و زیرساخت ها را اجرا کرده است.

بخش صنعت حدود 35 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد و حدود 16 درصد از نیروی کار را به کار می گیرد. صنایع اصلی استخراج نفت و گاز، معدن، تولید، برق، گاز، آبرسانی و ساخت و ساز است. این بخش محرک اصلی رشد اقتصادی و صادرات است، اما به شدت به تقاضای خارجی و قیمت ها نیز وابسته است. دولت در چندین پروژه برای افزایش تولید نفت و تنوع بخشی به پایگاه صنعتی سرمایه گذاری کرده است، مانند میدان نفتی کاشاگان، پروژه توسعه تنگیز و برنامه نورلی ژول.

بخش خدمات حدود 54 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد و حدود 66 درصد از نیروی کار را استخدام می کند. خدمات اصلی عبارتند از تجارت عمده و خرده فروشی، حمل و نقل و انبارداری، معاملات املاک، مدیریت دولتی، آموزش، مراقبت های بهداشتی و خدمات اجتماعی. این بخش تحت تأثیر همه‌گیری COVID-19 و اقدامات قرنطینه قرار گرفته است که باعث کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده و فعالیت تجاری می‌شود. دولت بسته های محرکی را برای حمایت از بهبود بخش ارائه کرده است، مانند تخفیف مالیاتی، یارانه دستمزد، نقل و انتقالات نقدی و تضمین اعتبار.

مطلب مرتبط : اقتصاد قرقیزستان و چالش های موجود در سال ۲۰۲۳

وضعیت تجارت خارجی قزاقستان چگونه است؟

تجارت خارجی قزاقستان در سال 2023

• تجارت خارجی قزاقستان در سال 2023 پس از کاهش در سال 2022 در حال بهبود است.
• گردش مالی تجارت خارجی در ژانویه 2023 با 15.7 درصد افزایش به 10.3 میلیارد دلار رسید.
• صادرات با 0.4 درصد افزایش به 6.1 میلیارد دلار رسید.
• صادرات کالاهای فرآوری شده با 21.5 درصد افزایش به 2.1 میلیارد دلار رسید.
• واردات کالا به 4.2 میلیارد دلار رسید.
• قزاقستان با بسیاری از کشورهای جهان تجارت می کند، اما شرکای تجاری اصلی آن روسیه، چین، ایتالیا، آلمان و فرانسه هستند.
• مقاصد اصلی صادرات قزاقستان چین (28 درصد)، روسیه (10 درصد)، ایتالیا (9 درصد)، هلند (7 درصد) و فرانسه (6 درصد) هستند.
• منابع اصلی واردات برای قزاقستان روسیه (35 درصد)، چین (18 درصد)، آلمان (5 درصد)، ایتالیا (4 درصد) و ترکیه (4 درصد) هستند.
• عمده کالاهایی که قزاقستان صادر می کند محصولات معدنی مانند نفت و گاز، زغال سنگ، اورانیوم و فلزات هستند که 75 درصد از کل صادرات را تشکیل می دهند.
• عمده کالاهایی که قزاقستان وارد می کند ماشین آلات و تجهیزات، وسایل نقلیه، فلزات، مواد شیمیایی، محصولات غذایی و منسوجات است.

چشم انداز اقتصاد قزاقستان در آینده چیست؟

چشم انداز اقتصاد قزاقستان در آینده نسبتاً خوش بینانه است، اما همچنین در معرض خطرات و عدم قطعیت های مختلف است. بر اساس گزارش بانک جهانی، رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سال 2023 3.5 درصد و در سال 2024 4 درصد پیش بینی می شود که عمدتاً ناشی از بخش هیدروکربن ها با افزایش تولید نفت است. بانک توسعه اوراسیا نرخ رشد کمی بالاتر از 4.3 درصد در سال 2023 و 4.4 درصد در سال های 2024-2025 را پیش بینی کرده است.

آینده اقتصاد قزاقستان به عوامل متعدد داخلی و خارجی بستگی دارد. برخی از عوامل داخلی عبارتند از:

چالش های اقتصادی قزاقستان در سال 2023

• سطح تورم بالا
  • ناشی از افزایش قیمت مواد غذایی و کالاهای واسطه ای وارداتی
  • قدرت خرید مصرف کنندگان را از بین می برد و رقابت پذیری صادرات را کاهش می دهد
  • دولت و بانک مرکزی باید سیاست های پولی و مالی سخت گیرانه را حفظ کنند
• کیفیت مخارج عمومی
  • باید کارآمدتر و شفاف تر باشد
  • دولت باید هدف گذاری و نظارت بر برنامه های اجتماعی را بهبود بخشد، هزینه های بیهوده را کاهش دهد و بسیج درآمد را افزایش دهد
• سرعت اصلاحات ساختاری
  • برای تنوع بخشیدن به اقتصاد، بهبود محیط کسب و کار، افزایش سرمایه انسانی و تقویت نوآوری ضروری است
  • قزاقستان در اجرای اصلاحات پیشرفت هایی داشته است، اما برای رسیدگی به چالش های باقی مانده به تلاش های بیشتری نیاز است

عوامل خارجی موثر بر اقتصاد قزاقستان

• تقاضا و قیمت نفت و گاز
  • منابع اصلی درآمدهای صادراتی و درآمدهای مالی قزاقستان
  • بهبود مستمر تقاضا و قیمت نفت، چشم انداز رشد قزاقستان را تقویت می کند
• عملکرد اقتصادی و سیاست های شرکای تجاری عمده
  • قزاقستان از طریق تجارت، سرمایه گذاری، حواله ها و پیوندهای زیرساختی با این کشورها یکپارچه شده است
• شرایط مالی جهانی و تمایل سرمایه گذاران
  • بر در دسترس بودن و هزینه تامین مالی خارجی برای قزاقستان تاثیر می گذارد

چه فرصت‌های اقتصادی برای ایران در قزاقستان وجود دارد؟

فرصت های اقتصادی زیادی برای ایران در قزاقستان به ویژه در زمینه تجارت، حمل و نقل و انرژی وجود دارد. برخی از فرصت های ممکن عبارتند از:

تجارت: به گفته علیخان اسماعیلوف، نخست وزیر قزاقستان، ایران و قزاقستان پتانسیل افزایش تجارت دوجانبه خود را به 3 میلیارد دلار دارند. ایران می تواند محصولات کشاورزی بیشتری مانند پسته، خرما و آهن را به قزاقستان صادر کند، در حالی که قزاقستان می تواند محصولات معدنی بیشتری مانند نفت، گاز، زغال سنگ و فلزات را به ایران صادر کند. ایران همچنین می تواند از دسترسی قزاقستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بازاری بزرگ با بیش از 180 میلیون نفر، بهره مند شود.

حمل و نقل: ایران و قزاقستان بخشی از کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب (INSTC) هستند، شبکه ای چندوجهی از راه آهن، جاده ها و بنادر که هند، ایران، روسیه و اروپا را به هم متصل می کند. INSTC می تواند زمان و هزینه حمل و نقل کالا بین این مناطق را تا 40 درصد کاهش دهد. ایران می تواند از بنادر کوریک و امیرآباد قزاقستان برای تسهیل تجارت خود با آسیای مرکزی و فراتر از آن استفاده کند.

انرژی: ایران و قزاقستان منافع متقابلی در توسعه همکاری های انرژی خود به ویژه در زمینه انرژی های تجدیدپذیر دارند. ایران دارای پتانسیل غنی برای تولید انرژی خورشیدی و بادی است، در حالی که قزاقستان پتانسیل زیادی برای تولید برق آبی دارد. دو کشور می توانند تخصص و فناوری های خود را در این زمینه ها تبادل کنند و همچنین پروژه های مشترک تولید و انتقال برق را بررسی کنند.

انتهای مطلب