دریای سرخ کجاست؟ | جغرافیا ، تاریخ ، اقتصاد

دریای سرخ شمالی‌ترین دریای گرمسیری جهان و همچنین یکی از پر ترددترین آبراه‌ها در دنیاست. این دریا حدود ۴۳۸,۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و طول آن تقریباً ۲,۲۵۰ کیلومتر است. بیشترین عرض این دریا ۳۵۵ کیلومتر است و عمیق‌ترین نقطه آن در “شکاف سواکین” ۳,۰۴۰ متر می‌باشد. عمق متوسط دریای سرخ حدود ۴۹۰ متر تخمین زده شده است. دریای سرخ یکی از اکوسیستم‌های مهم در فهرست جهانی ۲۰۰ محسوب می‌شود و شکاف دریای سرخ که بخشی از “دره بزرگ شکاف” است، در زیر آن قرار دارد.

دریای سرخ کجاست؟

دریای سرخ کجاست؟ دریای سرخ یک دریاچه نیمه محصور است که بخشی از اقیانوس هند بین قاره‌های آفریقا و آسیا است. این دریا به سمت جنوب از طریق خلیج عدن و تنگه باریک “باب المندب” به دریای عرب و اقیانوس هند متصل می‌شود. بخش شمالی دریای سرخ به دلیل وجود شبه‌جزیره سینا به دو بخش خلیج عقبه و خلیج سوئز تقسیم شده است که از طریق کانال معروف سوئز به دریای مدیترانه متصل می‌شود.

در مجموع ۶ کشور از آسیا و آفریقا با دریای سرخ مرز دارند. کشورهای یمن و عربستان سعودی در شرق این دریا قرار دارند. دریای سرخ در شمال و غرب با مصر و در غرب با سودان، اریتره و جیبوتی هم‌مرز است. خلیج عقبه نیز مرز مشترک با مصر، اسرائیل، اردن و عربستان سعودی دارد. علاوه بر این ۶ کشور، برخی مناطق دیگر مانند سومالی نیز به دلیل نزدیکی به دریا و شباهت‌های جغرافیایی با کشورهای هم‌مرز با دریای سرخ، اغلب به عنوان سرزمین‌های دریای سرخ شناخته می‌شوند.

منشأ نام دریای سرخ

چندین نظریه در مورد منشأ نام دریای سرخ وجود دارد. یکی از نظریه‌های رایج این است که این نام به دلیل شکوفه‌های فصلی جلبک سیانوباکتری قرمز رنگ به نام Trichodesmium erythraeum است که باعث تغییر رنگ دریا به قهوه‌ای متمایل به قرمز می‌شود. نام “دریای سرخ” ترجمه مستقیم نام یونانی آن، “اریتره تلاس” (Erythra Thalassa) است. اروپایی‌ها نیز زمانی آن را به عنوان دریای اریتره‌ای می‌شناختند.

برخی از دانشمندان معاصر بر این باورند که برخی از زبان‌های آسیایی از کلمات رنگ برای اشاره به جهات جغرافیایی استفاده می‌کردند، به طوری که کلمه “قرمز” به جنوب اشاره دارد، همانطور که نام دریای سیاه به شمال اشاره دارد. همچنین در کتاب مقدس، به معجزه عبور بنی‌اسرائیل از دریای سرخ اشاره شده است. ترجمه “سپتوگینت” از کتاب خروج از عبری به یونانی، عبارت “یام سوف” را به “اریتره تلاس” (دریای سرخ) ترجمه کرده است.

اقلیم دریای سرخ

اقلیم دریای سرخ تحت تأثیر دو فصل بادهای موسمی قرار دارد، یعنی موسمی شمال‌شرقی و موسمی جنوب‌غربی. در تابستان، دمای سطحی دریای سرخ به‌طور متوسط حدود ۲۶ درجه سانتی‌گراد در بخش شمالی و حدود ۳۰ درجه سانتی‌گراد در بخش جنوبی است. در ماه‌های زمستان، دما حدود ۲ درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد. میزان بارش در این منطقه بسیار کم است و به‌طور متوسط تنها ۰.۰۶ متر در سال است. همچنین طوفان‌های شن و ماسه گاهی اوقات از روی دریا عبور می‌کنند. به دلیل دمای بالای آب سطحی، دریای سرخ یکی از گرم‌ترین دریاهای جهان است.

حرارت بالا و کمبود بارش باعث تبخیر زیاد می‌شود که به شوری بالای دریای سرخ منجر می‌شود. تخمین زده شده است که شوری دریا از ۳۶ درصد در بخش جنوبی تا حدود ۴۱ درصد در بخش شمالی متغیر است.

جزایر دریای سرخ

بیش از هزار جزیره آتشفشانی در دریای سرخ وجود دارد. دو گروه بزرگ جزیره در بخش جنوبی قرار دارند، در حالی که جزایر فارسان در شرق و مجمع‌الجزایر دالک با بیش از ۳۵۰ جزیره در بخش غربی دریای سرخ قرار گرفته‌اند. برخی از جزایر معروف شامل جزیره تیران، واقع در نزدیکی دهانه خلیج عقبه، و جزیره شادوان، واقع در ورودی خلیج سوئز هستند. در بخش شمالی دریای سرخ، “بانک الوجه” به دلیل تنوع زیستی منحصربه‌فرد خود معروف است. چندین جزیره از جمله جزایر کمران، پریم، هانیش و سقطری تحت کنترل یمن هستند.

حیات دریایی و مناطق حفاظت شده

اکوسیستم غنی دریای سرخ از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و گونه‌های بومی زیادی در این منطقه وجود دارند. شبکه وسیع فلات‌های کم‌عمق دریای سرخ میزبان حداقل ۱,۰۰۰ گونه از بی‌مهرگان، ۲۰۰ گونه مرجان سخت و نرم، و بیش از ۱,۲۰۰ گونه ماهی است. تخمین زده شده است که حدود ۱۴.۷ درصد از ماهیان دریای سرخ گونه‌های بومی هستند، که این امر دریای سرخ را به یکی از مناطق مهم برای وجود گونه‌های ماهیان بومی در جهان تبدیل کرده است.

پژوهشگران دریافتند که حدود ۹۰ درصد از ماهیان دریای سرخ، داتی‌بک‌های دریای سرخ (از خانواده Pseudochromidae) و ماهیان سه‌باله‌ای (از خانواده Tripterygiidae) هستند. بیش از ۵۰ درصد از ماهی‌های پروانه‌ای دریای سرخ که به خانواده Chaetodontidae تعلق دارند، گونه‌های بومی هستند. علاوه بر این، حدود ۱۷۵ گونه حلزون دریایی و ۴۴ گونه کوسه نیز در دریای سرخ یافت می‌شود.

عمق کم آب و الگوهای گردش آب کارآمد، به رونق صخره‌های مرجانی دریای سرخ کمک می‌کنند. این صخره‌ها یکی از طولانی‌ترین صخره‌های مرجانی زنده در جهان محسوب می‌شوند که به دلیل سازگاری با دما و شوری بالا، منحصر به فرد هستند. صخره‌های مرجانی حاشیه‌ای در حدود ۲,۰۰۰ کیلومتر در امتداد ساحل امتداد دارند و بیشتر این صخره‌ها عمدتاً از مرجان‌های سنگی Acropora و Porites تشکیل شده‌اند که سن آن‌ها حدود ۵,۰۰۰ تا ۷,۰۰۰ سال تخمین زده شده است. این مرجان‌های اسکلراکتینی مقاوم‌تر از سایر مرجان‌های جهان به تغییرات اقلیمی واکنش نشان می‌دهند و دریای سرخ را به یک آزمایشگاه طبیعی ارزشمند برای مطالعه اثرات گرم شدن اقیانوس‌ها بر اکوسیستم صخره‌ها تبدیل کرده است. منطقه دریای سرخ همچنین از زیستگاه‌های دریایی دیگری مانند بسترهای علف دریایی، جنگل‌های حرا، باتلاق‌های نمک و حوضچه‌های نمک پشتیبانی می‌کند.

تنوع زیستی شگفت‌انگیز دریای سرخ منجر به تأسیس پارک ملی “راس محمد” در سال ۱۹۸۳ توسط دولت مصر شد. این پارک دریایی که در لبه جنوبی شبه‌جزیره سینا واقع شده، به حفاظت از حیات دریایی و صخره‌های سرسبز از جمعیت رو به رشد، توسعه‌های ساحلی و شیوه‌های ماهیگیری ناپایدار کمک می‌کند.

تاریخچه مختصر

اولین اکتشافات شناخته‌شده از منطقه دریای سرخ توسط مصریان باستان حدود ۲,۵۰۰ سال قبل از میلاد و ۱,۵۰۰ سال قبل از میلاد انجام شد. ترجمه “سپتوگینت” از کتاب مقدس خروج، داستان عبور معجزه‌آسای بنی‌اسرائیل از “یام سوف” (دریای سرخ) را آشکار می‌کند. داریوش اول پادشاه هخامنشی در قرن ششم قبل از میلاد، دریای سرخ را بخشی از پروژه ناوبری خود قرار داد تا با شناسایی صخره‌ها و جریان‌های خطرناک، ناوبری را بهبود و گسترش دهد. از انتهای شمالی دریای سرخ و رود نیل، کانالی در سوئز ساخته شد. اسکندر کبیر در اواخر قرن چهارم قبل از میلاد، سفرهای دریایی به اقیانوس هند از طریق دریای سرخ فرستاد. همانطور که در کتاب “پریپلوس دریای اریتره‌ای” ذکر شده، “هیپالوس” – یک دریانورد یونانی – اولین کسی بود که مسیر مستقیم به هند از طریق دریای سرخ را کشف کرد.

دریای سرخ به مرور زمان به مسیر مورد علاقه رومیان برای تجارت با هند تبدیل شد. در طول قرون وسطی، دریای سرخ برای تجارت ادویه مورد استفاده قرار می‌گرفت. کانال سوئز به طور رسمی در تاریخ ۱۷ نوامبر ۱۸۶۹ افتتاح شد. با این حال، به دلیل جنگ شش‌روزه، کانال سوئز از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۵ بسته بود. در حال حاضر، حدود ۷ درصد از کل تجارت دریایی جهان از طریق کانال سوئز انجام می‌شود.

مناطق مسکونی انسانی در کنار دریای سرخ

دریای سرخ آب‌های دریایی خود را با کشورهایی مانند مصر، اردن، عربستان سعودی، یمن، سودان، اریتره و جیبوتی به اشتراک می‌گذارد. حدود ۱۵۰ میلیون نفر در این کشورها ساکن هستند. خطوط ساحلی دریای سرخ شامل برخی از بزرگترین مراکز جمعیتی مانند جده، پورت سودان و شهرهای در حال توسعه سریع مانند مصوع، ایلات، عقبه و الحدیده است. با این حال، بسیاری از این کشورها از مشکلاتی مانند خشونت، بی‌ثباتی، فساد و استبداد رنج می‌برند. کشور مصر دارای ساحلی به طول ۱,۵۰۰ کیلومتر در امتداد دریای سرخ است و همچنین به دلیل فعالیت‌های تفریحی معروف است که گردشگران بسیاری را برای غواصی در مکان‌های مختلفی مانند راس محمد، صخره دایدالوس، صخره الفینستون، صخره سنت جان، برادران و جزیره راکی جذب می‌کند. برخی از اقامتگاه‌های معروف در این منطقه شامل هورگادا، مرسی علم، سفاجا، الجونه، دهب و طابا هستند.

اقتصاد

دریای سرخ به عنوان یک شریان حیاتی برای اقتصاد جهان عمل می‌کند. صخره‌های مرجانی دریای سرخ منبع غذا و تأمین معیشت برای بیش از ۲۸ میلیون نفر از ساکنین سواحل آن هستند. درآمد سالانه حدود ۲۳۰ میلیون دلار تنها از شیلات و حدود ۱۲ میلیارد دلار از صنعت گردشگری به دست می‌آید. صخره‌های مرجانی منحصر به فرد دریای سرخ همچنین به عنوان منابع غنی برای تولید داروها و محصولات طبیعی عمل می‌کنند. برخی از منابع معدنی مهم که در اینجا یافت می‌شوند شامل گچ، دولومیت، هالیت، فسفات و گوگرد هستند. همچنین کشورهای حاشیه دریای سرخ برای کشف ذخایر نفت و گاز طبیعی پروژه‌های تجاری و صنعتی بسیاری را اجرا می‌کنند.

منبع : worldatlas

انتهای مطلب