تاریخچه رتبه بندی نظامی
رتبه بندی نظامی کشورها، یک تلاش برای مقایسه توان نظامی کشورهای مختلف است. این رتبه بندی ها معمولاً بر اساس عواملی مانند تعداد پرسنل نظامی، تجهیزات نظامی، بودجه نظامی و جغرافیا انجام می شود.
تاریخچه رتبه بندی نظامی کشورها به قرن نوزدهم باز می گردد. در آن زمان، مجلات نظامی مانند “جنرال آنالت” و “میلیتاری وار گیس” شروع به انتشار رتبه بندی های نظامی کردند. این رتبه بندی ها معمولاً بر اساس عواملی مانند اندازه ارتش و نیروی دریایی، بودجه نظامی و پیروزی های نظامی بود.
در طول جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم، رتبه بندی نظامی کشورها به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت تا توان نظامی کشورهای مختلف را ارزیابی کند. پس از جنگ جهانی دوم، رتبه بندی نظامی کشورها به طور منظم توسط منابع مختلف منتشر شد.
امروزه، چندین سازمان مختلف رتبه بندی نظامی کشورها را منتشر می کنند. یکی از معتبرترین این رتبه بندی ها، رتبه بندی گلوبال فایر پاور است که توسط یک وب سایت استرالیایی به نام Global Fire Power منتشر می شود. این رتبه بندی بر اساس بیش از ۵۰ عامل مختلف، از جمله تعداد پرسنل نظامی، تجهیزات نظامی، بودجه نظامی و جغرافیا، توان نظامی کشورها را ارزیابی می کند.
در سال ۲۰۲۳، ایالات متحده آمریکا در صدر رتبه بندی گلوبال فایر پاور قرار دارد. پس از ایالات متحده، چین، روسیه، هند و ژاپن قرار دارند. ایران در این رتبه بندی در جایگاه چهاردهم قرار دارد.
رتبه بندی نظامی کشورها می تواند برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. این رتبه بندی ها می توانند برای ارزیابی توان نظامی کشورها، شناسایی کشورهایی که در حال توسعه توان نظامی خود هستند و پیش بینی احتمال وقوع جنگ مورد استفاده قرار گیرند.
با این حال، رتبه بندی نظامی کشورها نیز دارای محدودیت هایی است. این رتبه بندی ها معمولاً بر اساس عواملی مانند تعداد تجهیزات نظامی و بودجه نظامی استوار هستند. این عوامل ممکن است نشان دهنده واقعی توان نظامی یک کشور نباشد. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است تعداد زیادی تجهیزات نظامی داشته باشد، اما این تجهیزات ممکن است قدیمی یا غیرقابل استفاده باشند.
علاوه بر این، رتبه بندی نظامی کشورها معمولاً بر اساس وضعیت کنونی است. این رتبه بندی ها ممکن است تغییرات سریع در توان نظامی کشورها را منعکس نکند.
با وجود این محدودیت ها، رتبه بندی نظامی کشورها ابزاری مفید برای ارزیابی توان نظامی کشورهای مختلف است.
رتبه بندی نظامی تأثیر بسزایی در امور جهانی دارد، زیرا بر سازمان، عملکرد و رفتار نیروهای نظامی تأثیر می گذارد. رتبه نظامی همچنین بر روابط و تعاملات بین نیروهای نظامی و سایر بازیگران مانند دولت ها، سازمان ها و افراد تأثیر می گذارد. برخی از تأثیرات رتبه نظامی در امور جهانی عبارتند از:
افزایش یا کاهش توانمندی و اثربخشی نظامی. رتبه بندی نظامی می تواند کیفیت و کارایی عملیات نظامی را بهبود بخشد یا به آن آسیب برساند، بسته به اینکه چقدر با نیازها و خواسته های موقعیت مطابقت دارد. رتبه بندی نظامی نیز بسته به اینکه چقدر منصفانه و منصفانه باشد، می تواند باعث افزایش یا کاهش روحیه و انسجام پرسنل نظامی شود. رتبه بندی نظامی همچنین می تواند نوآوری و انطباق نیروهای نظامی را، بسته به میزان انعطاف پذیری و پاسخگویی، فعال یا محدود کند.
ایجاد یا حل منازعات و اختلافات نظامی. رتبه بندی نظامی بسته به اینکه چگونه بر ادراک و نگرش بازیگران نظامی تأثیر می گذارد، می تواند باعث تهاجم و خشونت نظامی شود یا از آن جلوگیری کند. رتبه بندی نظامی همچنین می تواند تنش ها و بحران های نظامی را تشدید یا کاهش دهد، بسته به اینکه چگونه بر ارتباطات و مذاکره بازیگران نظامی تأثیر می گذارد. رتبه بندی نظامی نیز بسته به اینکه چگونه بر اعتماد و احترام بازیگران نظامی تأثیر می گذارد، می تواند همکاری و هماهنگی بازیگران نظامی را تسهیل یا مانع شود.
نمایندگی یا به چالش کشیدن منافع و ارزش های نظامی. رتبه بندی نظامی می تواند اهداف و آرزوهای نیروهای نظامی را بیان کند یا به چالش بکشد، بسته به اینکه چگونه دیدگاه و مأموریت رهبران و نخبگان نظامی را منعکس می کند. رتبه بندی نظامی نیز بسته به اینکه چگونه با هنجارها و انتظارات جامعه و دولت مطابقت داشته باشد، می تواند مشروعیت و اقتدار نیروهای نظامی را حمایت یا تضعیف کند. رتبه بندی نظامی نیز بسته به اینکه چگونه با روندها و تحولات فرهنگ و جامعه نظامی همسو باشد، می تواند موجب ارتقا یا مخالفت با تغییر و اصلاح نیروهای نظامی شود. .
روش های رتبه بندی نظامی
روش های مختلفی برای رتبه بندی قدرت های نظامی استفاده می شود که هر کدام معیارها، شاخص ها و منابع خاص خود را دارند. برخی از شناخته شده ترین و پرکاربردترین روش ها عبارتند از:
- شاخص جهانی نظامی (GMI):
- رتبه بندی جامع و تعاملی نیروهای نظامی جهان.
- بر اساس بیش از 60 عامل در پنج دسته: نیروی انسانی، تجهیزات، منابع طبیعی، مالی، و جغرافیا.
- استفاده از فرمول PowerIndex برای محاسبه امتیاز PowerIndex برای هر کشور، نشان‌دهنده توانایی بالقوه جنگ‌آفرینی در حوزه‌های زمینی، دریایی و هوایی.
- به روزرسانی سالانه و پوشش 145 کشور.
- تحلیل نیروهای مسلح (AFA):
- ارزیابی کیفی و کمی توانمندی‌های نظامی و آمادگی قدرت‌های بزرگ و منطقه‌ای جهان.
- بر اساس چهار معیار: اندازه، کیفیت، دسترسی، و نفوذ.
- استفاده از سیستم رتبه‌بندی برای تعیین امتیاز برای هر معیار، نمایان‌کننده نقاط قوت و ضعف نسبی نیروهای نظامی هر کشور.
- به روزرسانی دوره‌ای و پوشش 40 کشور.
- تراز نظامی (MB):
- نشریه سالانه دقیق و معتبر از موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS).
- ارائه داده‌ها و تجزیه و تحلیل در مورد نیروهای نظامی، تجهیزات، بودجه، و دکترین‌های 171 کشور.
- استفاده از منابع مختلف از جمله آمار رسمی، اطلاعات منبع باز، و تخمین‌های متخصص.
- شامل مقالات و گرافیک در مورد مسائل کلیدی و روندهای نظامی جهانی.
ارتش ایالات متحده
قدرت های نظامی پیشرو جهان در سال 2023
قدرت های نظامی پیشرو جهان در سال 2023 کشورهایی هستند که بر اساس عوامل مختلفی مانند اندازه، کیفیت، گستردگی و نفوذ، توانمندترین و مؤثرترین نیروهای نظامی را در اختیار دارند. بر اساس یکی از روش های رتبه بندی، شاخص نظامی جهانی (GMI)، 10 قدرت نظامی برتر در سال 2023 عبارتند از:
- ایالات متحده آمریکا:
- بودجه دفاعی بالاترین
- پیشرفته‌ترین سلاح‌ها
- بیشترین تعداد پرسنل
- بیشترین تعداد پایگاه نظامی
- شبکه قوی از متحدان و شرکا
- حضور غالب در حوزه‌های هوایی، دریایی و فضایی
- امتیاز PowerIndex: 0.0712
- روسیه:
- دومین زرادخانه هسته‌ای بزرگ
- بزرگترین ناوگان تانک
- نیروی هوایی و نیروی دریایی مهیب
- قلمرو وسیع
- منابع طبیعی غنی
- فرهنگ نظامی مقاوم
- امتیاز PowerIndex: 0.0714
- چین:
- بیشترین جمعیت
- دومین بودجه دفاعی بزرگ
- ارتش در حال مدرن شدن
- تمرکز بر قابلیت‌های سایبری و فضایی
- نفوذ در منطقه آسیا و اقیانوسیه
- امتیاز PowerIndex: 0.0722
- هند:
- دومین جمعیت
- سومین ارتش بزرگ
- برنامه هسته‌ای و موشکی رو به رشد
- موقعیت استراتژیک
- صنایع نظامی متنوع
- دموکراسی پر جنب و جوش
- امتیاز PowerIndex: 0.1025
- ژاپن:
- ارتش آموزش‌دیده و مجهز
- نیروی دریایی و هوایی قوی
- اتحاد نزدیک با ایالات متحده
- اقتصاد مرفه
- جامعه با فناوری پیشرفته
- قانون اساسی صلح طلب
- امتیاز PowerIndex: 0.1711
- کره جنوبی:
- ارتش مدرن و حرفه‌ای
- صنعت دفاعی قوی
- توانایی سایبری قوی
- اقتصاد پویا
- سیستم دموکراتیک
- روابط پرتنش با کره شمالی
- امتیاز PowerIndex: 0.1505
- پاکستان:
- ارتش بزرگ و با تجربه
- زرادخانه هسته‌ای و موشکی
- شراکت نزدیک با چین
- موقعیت استراتژیک
- زمین‌های متنوع
- محیط امنیتی پیچیده
- امتیاز PowerIndex: 0.1694
- فرانسه:
- ارتش توانمند و حرفه‌ای
- بازدارندگی هسته‌ای
- گستره جهانی
- نقش پیشرو در اتحادیه اروپا و ناتو
- حضور در آفریقا و خاورمیانه
- امتیاز PowerIndex: 0.1848
- ایتالیا:
- ارتش پیشرفته و مدرن
- ساختار نیروی متوازن
- نیروی دریایی و هوایی قوی
- نقش برجسته در منطقه مدیترانه
- مشارکت فعال در ماموریت‌ها و عملیات بین‌المللی
- امتیاز PowerIndex: 0.1973
- ترکیه:
- ارتش بزرگ و قدرتمند
- صنایع دفاعی متنوع و بومی
- نقش رهبری منطقه‌ای
- موقعیت ژئواستراتژیک
- اقتصاد پویا
- موقعیت سیاسی پیچیده
- امتیاز PowerIndex: 0.2016
ارتش ترکیه
عواملی که بر رتبه بندی قدرت های نظامی پیشرو جهان تأثیر می گذارد عبارتند از:
کمیت و کیفیت تجهیزات و پرسنل نظامی مانند تانک ها، هواپیماها، کشتی ها، موشک ها، سلاح های هسته ای، سربازان، خلبانان، ملوانان و غیره. انواع عملیات ها و ماموریت ها
منابع طبیعی و مالی کشور مانند نفت، گاز، مواد معدنی، آب، زمین، بودجه، بدهی، تولید ناخالص داخلی و غیره.
جغرافیا و تدارکات کشور مانند مرزها، خطوط ساحلی، اراضی، اقلیم، زیرساخت ها، حمل و نقل و … این عوامل مزایا و معایب فضایی و عملیاتی کشور و توانایی آنها در استقرار و تامین نیروهای نظامی را می سنجد.
نفوذ و ائتلاف های کشور مانند دیپلماسی، سیاست، فرهنگ، رسانه، قدرت نرم و… این عوامل تاثیر اجتماعی و استراتژیک کشور و توانایی آنها در همکاری و هماهنگی با دیگر بازیگران را می سنجد.
بررسی اثرات رتبه‌بندی نظامی بر روابط بین‌الملل
رتبه بندی نظامی روشی برای سنجش و مقایسه توان و توان نسبی نیروهای نظامی کشورهای مختلف است. رتبه بندی نظامی می تواند تأثیرات مختلفی بر روابط بین الملل، امنیت جهانی و تعیین سیاست کشورها داشته باشد، از جمله:
رتبه بندی نظامی می تواند بر موازنه قوا و توزیع نفوذ در نظام بین الملل تأثیر بگذارد. کشورهای با رتبه نظامی بالاتر ممکن است اهرم و قدرت چانه زنی بیشتری در مذاکره و همکاری با سایر کشورها داشته باشند. کشورهایی که رتبه نظامی پایین تری دارند ممکن است از خودمختاری و امنیت کمتری در انتخاب سیاست خارجی خود برخوردار باشند. رتبه بندی نظامی همچنین می تواند اتحادها و رقابت ها بین کشورها و همچنین الگوهای درگیری و همکاری را شکل دهد.
رتبه بندی نظامی می تواند محیط امنیتی جهانی و درک تهدید کشورهای مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. کشورهایی که رتبه نظامی بالاتری دارند ممکن است در موقعیت دفاعی و امنیتی خود اعتماد و بازدارندگی بیشتری داشته باشند. کشورهای با رتبه نظامی پایین تر ممکن است آسیب پذیری و ناامنی بیشتری در بقا و ثبات خود داشته باشند. رتبه بندی نظامی می تواند بر رفتار و نیات کشورهای مختلف و همچنین خطرات و فرصت های اقدامات نظامی تأثیر بگذارد.
رتبه بندی نظامی می تواند بر تعیین سیاست کشورها و تخصیص منابع آنها تأثیر بگذارد. کشورهایی که رتبه نظامی بالاتری دارند ممکن است جاه طلبی و مسئولیت بیشتری در نقش جهانی و منطقه ای خود داشته باشند. کشورهایی که رتبه نظامی پایین تری دارند ممکن است در مشارکت و تعامل خود از خویشتن داری و احتیاط بیشتری برخوردار باشند. رتبه بندی نظامی همچنین می تواند بر اولویت ها و ترجیحات کشورهای مختلف و همچنین مبادلات و چالش های سیاست گذاری تأثیر بگذارد.
رتبه بندی نظامی مفهومی ثابت نیست، بلکه مفهومی پویا و نسبی است. رتبه بندی نظامی می تواند در طول زمان، بسته به تغییرات و روند در توانایی های نظامی و عملکرد کشورهای مختلف تغییر کند. رده‌بندی نظامی همچنین می‌تواند در حوزه‌های مختلف، مانند زمین، دریا، هوا، فضا و سایبری، بسته به نوع و حالت‌های مختلف جنگ، متفاوت باشد. رده‌بندی نظامی همچنین می‌تواند در روش‌های مختلف، مانند شاخص نظامی جهانی، تحلیل نیروهای مسلح، و تراز نظامی، بسته به معیارها و شاخص‌های مختلفی که برای اندازه‌گیری و رتبه‌بندی قدرت نظامی استفاده می‌شود، متفاوت باشد.
